Αναγνώριση Τέκνου Εκτός Γάμου – Δικαιώματα, Νομικές Σχέσεις και Διαδικασίες

Στις σύγχρονες κοινωνικές συνθήκες, η ύπαρξη ενός τέκνου εκτός γάμου είναι πλέον συχνό φαινόμενο. Η νομική αναγνώριση αυτού του παιδιού από τον πατέρα του αποτελεί πράξη με καθοριστική σημασία για τη νομική του υπόσταση και τα δικαιώματά του. Η διαδικασία αναγνώρισης δεν είναι απλώς μια τυπική δήλωση, αλλά συνδέεται με σειρά συνεπειών, τόσο για το τέκνο όσο και για τις σχέσεις των γονέων μεταξύ τους.

Τι θεωρείται τέκνο εκτός γάμου;

Ένα παιδί θεωρείται ότι έχει γεννηθεί εκτός γάμου όταν:
– η μητέρα του δεν ήταν έγγαμη ούτε είχε σύμφωνο συμβίωσης κατά τη γέννησή του,
– δεν έχει περάσει μέσα σε 300 ημέρες από λύση ή ακύρωση προηγούμενου γάμου ή συμφώνου συμβίωσης,
– το παιδί γεννήθηκε από ανυπόστατο γάμο,
– έχει γίνει δεκτή προσβολή πατρότητας με τελεσίδικη δικαστική απόφαση.

Ποιος ασκεί τη γονική μέριμνα;

Η μητέρα, κατά τεκμήριο, έχει την αποκλειστική άσκηση της γονικής μέριμνας όταν το παιδί γεννιέται χωρίς να έχει προηγηθεί γάμος ή αναγνώριση. Αν υπάρξει εκούσια ή δικαστική αναγνώριση από τον πατέρα, εκείνος αποκτά από κοινού τη γονική μέριμνα και μπορεί να διεκδικήσει επιμέλεια ή ρύθμιση επικοινωνίας, εφόσον οι γονείς δεν συμβιώνουν. Οι σχετικές ρυθμίσεις γίνονται κατά το πρότυπο των διαζευγμένων γονέων, μέσω δικαστικών αποφάσεων ή συμφωνιών.

Πότε υπάρχει τεκμήριο πατρότητας;

Το τεκμήριο πατρότητας ισχύει μόνο εφόσον υπάρχει γάμος:
– Αν η γέννηση λάβει χώρα εντός γάμου ή εντός 300 ημερών από τη λύση του, πατέρας θεωρείται ο σύζυγος της μητέρας.
– Αν η μητέρα παντρευτεί μέσα στις ίδιες 300 ημέρες, τότε πατέρας τεκμαίρεται ο δεύτερος σύζυγος, εκτός αν υπάρξει επιτυχής αγωγή προσβολής πατρότητας.

Ο γάμος μετά τη γέννηση του παιδιού δεν δημιουργεί τεκμήριο πατρότητας από μόνος του. Απαιτείται επιπλέον η εκούσια ή δικαστική αναγνώριση.

Πώς γίνεται η αναγνώριση τέκνου;

• Α) Εκούσια Αναγνώριση

Ο πατέρας μπορεί να αναγνωρίσει το παιδί του ενώπιον συμβολαιογράφου, με τη συναίνεση της μητέρας. Αν η μητέρα έχει αποβιώσει ή δεν έχει δικαιοπρακτική ικανότητα, η συναίνεση δεν απαιτείται. Αντίστοιχα, αν ο πατέρας έχει αποβιώσει ή αδυνατεί, μπορούν να προβούν σε αναγνώριση οι γονείς του (παππούς και γιαγιά του παιδιού). Η αναγνώριση δεν επιδέχεται αίρεση, χρονικό περιορισμό ή ανάκληση.

• Β) Δικαστική Αναγνώριση από τον Πατέρα

Αν η μητέρα αρνείται να συναινέσει, ο πατέρας έχει δικαίωμα να προσφύγει δικαστικά. Εφόσον αποδειχθεί σαρκική επαφή κατά τον κρίσιμο χρόνο σύλληψης, υπάρχει ισχυρό τεκμήριο πατρότητας. Το ίδιο δικαίωμα έχουν και οι ανιόντες του πατέρα, σε περίπτωση θανάτου ή ανικανότητάς του.

Αναγνώριση μέσω Αγωγής από τη Μητέρα ή το Τέκνο

Σε περίπτωση άρνησης του πατέρα να αναγνωρίσει το παιδί του:
– Η μητέρα μπορεί να ασκήσει αγωγή αναγνώρισης πατρότητας εντός 5 ετών από τον τοκετό.
– Το ίδιο δικαίωμα έχει και το παιδί, το οποίο μπορεί να ασκήσει αγωγή εντός 1 έτους από την ενηλικίωση.

Η αναγνώριση τέκνου εκτός γάμου είναι ένα ζήτημα που απαιτεί συνδυασμό νομικής ευαισθησίας και τεχνικής ακρίβειας. Η ορθή νομική υποστήριξη εξασφαλίζει τη σταθερότητα των οικογενειακών σχέσεων και την πλήρη κατοχύρωση των δικαιωμάτων του παιδιού, ανεξάρτητα από την ύπαρξη ή μη γάμου των γονέων του.

Αικατερίνη Παναγιωτά
Δικηγόρος